همانطور که می دانید سبک‌های متفاوتی برای پرورش و تربیت فرزندان در خانواده وجود دارد، منظور از سبک فرزند پروری، نوع رابطه والد و کودک است. والدین با سبک فرزند پروری می توانند تغییرات زیادی را در کودکان خود ایجاد کنند. در دهه ۱۹۶۰، روانشناس رشد، دیانا بامریند، بر اساس تحقیقاتی که با کودکان پیش دبستانی انجام داد، سه نوع مختلف از سبک‌های فرزندپروری را معرفی کرد که شامل سبک فرزندپروری مستبدانه، سهل‌گیرانه و سبک مقتدرانه می شود. اکثر مطالعات روانشناسی معاصر نیز، این گونه‌شناسی را که بر اساس الگوهای اقتدار والدین است اتخاذ می‌کنند.
در بین این سه شیوه تربیتی، سبک فرزند پروری مقتدرانه به عنوان یکی از رایج‌ترین سبک‌های فرزند پروری معرفی شده است. پژوهش های روانشناسی به‌طور مداوم به این نتیجه رسیده‌اند که فرزندپروری مقتدرانه باعث می‌شود کودکانی شادتر، با سطوح بالاتری از اعتماد بنفس، رضایت از زندگی و افسردگی کمتر داشته باشید که به احتمال زیاد در مواجهه با چالش‌های زندگی نیز عملکرد بهتری خواهند داشت. در این مقاله ابتدا نگاهی کلی به تعریف سبک های مستبدانه و سهل‌گیرانه خواهیم داشت و سپس به بحث اصلی، یعنی سبک فرزند پروری مقتدرانه می پردازیم.
در روش فرزند پروری مستبدانه، والدین تاکید زیادی بر نظم و انضباط دارند. در حقیقت در این سبک با والدینی بسیار کنترل گر روبه رو هستیم که سعی می کنند رفتار کودک را مطابق با استاندارد ها و قوانین از پیش تعیین شده، شکل دهند. این در حالیه که درباره این قوانین و علت انجام اونها هیچ توضیحی نمی‌دهند. این والدین خواسته‌های خود را به فرزندانشان تحمیل کرده و انتظار دارند فرزندان بدون هیچ سؤالی فقط اطاعت کنند و در صورت سرپیچی تلاش می کنند تا با استفاده از اقدامات تنبیهی احترام به اقتدار، قوانین، نظم و سایر ساختارهای سنتی را در فرزندان ایجاد کنند. همانطور که مشخصه در چنین خانواده هایی ارتباط عاطفی و حتی کلامی بین فرزندان و والدین کمتر مشاهده میشه و فرزندان دارای استقلال، عزت نفس، خلاقیت، کنجکاوی و مهارت های اجتماعی کمتری هستند.
در روش فرزندپروری سهل‌گیرانه، والدین انتظار زیادی از فرزندان خود ندارند و حتی اکثر مواقع خواسته‌های آنها را می‌پذیرند. کودکان هرکاری که دوست دارند انجام میدهند و هدف و قانون مشخصی را دنبال نمی کنند. ویژگی اصلی این سبک اینه که در این خانواده‌ها اعتقادی به کنترل کردن، مسئولیت پذیری، وضع قوانین و استاندارد ها وجود ندارد. والدین سهل‌گیر با تنبیه کودکان در هر سطحی مخالف اند، این والدین با فرزندانشان بسیار گرم و صمیمی هستند که این امر می تونه نکته مثبتی باشه، اما والدینی که از این سبک استفاده می‌کنند کنترلی بر رفتار فرزندانشان ندارند و این نکته منفی این سبک می باشد. در نتیجه این کودکان در مقایسه با همسالانی که در سبک های متفاوتی تربیت شده اند، پرتوقع، منفعت طلب و دارای سطح بلوغ، کنترل خشم پایین تری هستند.
در روش فرزندپروری مقتدرانه، که به آن «سبک فرزندپروری دموکراتیک» نیز گفته می‌شود، والدین انعطاف پذیری دارند و می‌توانند بسته به شرایط موجود و نیاز فرزندان رفتار متفاوتی داشته باشند. به گفته دایانا بامریند این سبک تلاش میکنه تا فعالیت های کودک را هدایت کند اما به شیوه ای منطقی و مسئله محور. به این صورت که قوانین و محدودیت‌ها، عادلانه و منصفانه اند، و حتی کودکان نیز می‌توانند تا حدی در شکل گیری این قوانین مشارکت داشته باشند.
در این سبک خود والدین نیز قوانین را رعایت می کنند و در صورت نیاز، دلیل وضع آنها را نیز توضیح میدهند. در واقع والدین مقتدر به عنوان الگو عمل می کنند و همان رفتارهایی را نشان می دهند که از فرزندان خود انتظار دارند. نکته مهم دیگه در این سبک اینه که والدین به جای استفاده از تنبیه به تقویت های مثبت و منفی فرزندان اعتقاد دارند.
همانطور که متوجه شدید این سبک ترکیبی از دو روش مستبدانه و سهل‌گیرانه می‌باشد. از این جهت که قواعد و قوانینی دارد شبیه سبک فرزند پروری مستبدانه و در مواردی از جمله رابطه گرم، ارتباط منطقی و پذیرا بودن، که منجر به ایجاد اعتماد به نفس، کنترل و استقلال در کودک می‌شود شبیه فرزند پروری سهل‌گیرانه است. نتایج مطالعات اخیر نشان می‌دهد که حتی ترکیب سبک‌های سهل‌گیرانه و/یا استبدادی با سبک مقتدرانه، تاثیر بسزایی در ایجاد رضایت از زندگی فرزندان در آینده خواهد داشت. به عبارت دیگه، حتی اگر برخی از عناصر فرزندپروری سهل گیرانه (مانند تسلیم شدن در برابر خواسته های فرزندان) و/یا فرزندپروری مستبدانه (مانند فریاد زدن بر سر کودکان) نیز در روش های تربیتی شما وجود دارند حضور عناصر سبک مقتدرانه در کنار آنها و تعدیل روش های فرزند پروری بسیار مهم است. به یاد داشته باشید که تنها مطالعه و افزایش دانش در این زمینه، به شما کمکی نمی‌کند، بلکه باید به مرور و به آرامی این سبک را در رفتار خود با فرزندانتان پیاده کنید. در این زمینه کارهایی وجود دارد که می توانید با انجام دادن آنها به تدریج به والدینی مقتدر تبدیل شوید که در ادامه به برخی از آنها خواهیم پرداخت.
- به نظرات فرزندتان احترام بگذارید
وقتی فرزندتان نظری دارد، به آن گوش دهید و آن را تصدیق کنید. سعی کنید بفهمید که چرا آنها این عقیده را دارند، حتی اگر نظری نباشد که شما با آن موافق باشید. در صورت امکان از نظرات آنها در تصمیم گیری‌ها استفاده کنید و در غیر این صورت دلیل نپذیرفتن نظراتشان را روشن کنید.
- قوانین روشن ایجاد کنید
هر خانواده ای برای عملکرد موثر، به قوانین نیاز دارد. اما تا زمانی که قوانین به وضوح از قبل تنظیم نشده باشند فایده چندانی ندارند. بنابراین باید فرزندان را از قبل از انتظارات خود آگاه کنید و دلایل این قوانین را نیز برای آنها توضیح دهید. به یاد داشته باشد که حتی در این صورت هم این غیر منطقیست که والدین از فرزندانشان انتظار داشته باشند که 100٪ از همه قوانین پیروی کنند. بنابراین در مورد مسائل جزئی به جای تنبیه کردن و یا برخوردهای سرد، به یادآوری کردن قوانین و هشدار دادن بسنده کنید.
- به جای تنبیه بر عواقب طبیعی رفتار تمرکز کنید
در سبک مقتدرانه پدر و مادر در صورت سرپیچی از قوانین، کودک را تنبیه نمی‌کندد و یا حتی با گفتن جملاتی که بار منفی دارند به فرزند خود احساس گناه نمی‌دهند. در این سبک هدف این است که به بچه ها اجازه دهیم از اشتباهاتشان درس بگیرند. بنابراین او باید با پیامدهای طبیعی رفتارش رو به رو شود. به طور مثال اینکه کودکتان را از تلوزیون جدا کنید چون اسباب بازی‌هایش را جمع نکرده است به او یاد نمی دهد که اتاقش را تمیز کند. آنها ممکن است بفهمند که اشتباهی کرده اند، اما نتیجه‌ای که طبیعی نیست بعید است اثرات بلندمدتی به همراه داشته باشد. فرزند شما اگر اسباب بازیش را جمع نمی‌کند بنابراین روز بعد نمی توانند با آنها بازی کنند. دختر شما وقتی به پارک می روید نمی خواهد ژاکت بپوشد، بنابراین هنگام بازی باید سرما را تحمل کند و یا به خانه برگردد. هر رفتاری که نیاز به اصلاح دارد، سعی کنید تا حد امکان از یک پیامد طبیعی استفاده کنید. با انجام این کار، بچه‌ها یاد می‌گیرند که هر عملی پیامدهایی دارد. این کار اکنون و در بزرگسالی به آنها کمک می‌کند.
- به کودکان خود گوش دهید
والدین مقتدر می دانند که کودکان باید شنیده و درک شوند. برای تبدیل شدن به والدینی مقتدر، گوش دادن انعکاسی را با فرزندان خود تمرین کنید. گوش دادن انعکاسی به این معنی است که شما به صحبت های فرزندان خود گوش می دهید و سپس آنچه را که گفته برای آنها تکرار می کنید. این کار به آنها کمک می کند تا احساس کنند درک شده اند و به آنها فرصتی می دهد تا اگر اشتباه حرف آنها را متوجه شده اید آن را تصحیح کنند.
- به فرزندان خود حق انتخاب بدهید
دادن آزادی انتخاب به فرزندان بخش مهمی از آموزش استقلال به کودکان است. همچنین به کودکان کمک می کند تا بر روی برخی از جنبه های زندگی خود کنترل داشته باشند. البته والدین نمی توانند به فرزندانشان اجازه دهند همیشه و درباره همه چیز تصمیم بگیرند. در این صورت بهتر است ابتدا خودتان چند گزینه را که مناسب می‌دانید انتخاب کنید و سپس به فرزندان خود اجازه دهید تا از بین آنها یکی را انتخاب کنند.
- انضباط شخصی را آموزش دهید
انضباط چیزی است که حتی بسیاری از بزرگسالان با آن دست و پنجه نرم می کنند. راه های زیادی وجود دارد که والدین می توانند به فرزندان خود نظم و انضباط را آموزش دهند. یکی از راه ها این است که به بچه ها در خانه مسئولیت بدهید. وقتی بچه‌ها کارهایی دارند که وظیفه تکمیل آنها را بر عهده دارند، این فرصت را پیدا می‌کنند تا یاد بگیرند چگونه زمان خود را مدیریت کنند.
- با اشتباهات به عنوان فرصت های یادگیری برخورد کنید
وقتی فرزندان شما اشتباه می کنند، مهم است که احساسات خود را کنترل کنید. به دنبال آن باشید که آن را یک فرصت یادگیری ببینید. بچه ها می توانند از اشتباهات خود چیزهای زیادی یاد بگیرند. بنابراین، وقتی فرزندتان اشتباهی مرتکب شد توضیح دهید که چرا رفتار او مناسب نبوده است.
- از فرزندانتان انتظار داشته باشید که همیشه بهترین تلاش خود را بکنند
وقتی بچه‌هایتان فعالیتی را شروع می‌کنند، روی تلاش‌هایی که انجام میدهند تمرکز کنید، نه روی نتیجه. داشتن توقعات بالا از فرزندان یکی از ویژگی های کلاسیک والدین مقتدر است. البته این بدان معنا نیست که بچه ها همیشه موفق خواهند شد. در واقع، این احتمال وجود دارد که فرزندان شما در طول زندگی خود شکست های زیادی را تجربه کنند. به فرزندان خود تاکید کنید که می‌خواهید همیشه بهترین تلاش خود را بکنند، و تا زمانی که نهایت تلاش خود را می کنند، به هر نتیجه ای که ممکن است ببینند افتخار کنند!
- به فرزندان خود حریم خصوصی بدهید
همه بچه ها به سطحی از حریم خصوصی نیاز دارند و سزاوار آن هستند. در صورت امکان، به فرزندان خود اجازه دهید تا "فضای خاص" خود را در خانه داشته باشند. این فضا می تواند به شکل اتاق خواب خودشان باشد، یا حتی گوشه کوچکی از اتاق نشیمن که فقط مال خودشان است.
- احساسات کودک خود را تأیید کنید
هر پدر و مادری تلاش کودک خود را برای ابراز برخی از احساسات تجربه کرده است. کنار آمدن با احساسات منفی و بزرگ می تواند برای همه یک تجربه طاقت فرسا باشد! بنابراین والدین باید به فرزندان خود کمک کنند تا احساسات خود را نام‌گذاری و بیان کنند. احساسات آنها را نادیده نگیرید به هر حال، مسئله پیش آمده برای کودک، مسئله بزرگی است، با او همدردی کنید. کودک شما باید احساس کند شنیده شده و فهمیده شده است.
شما از چه سبک فرزند پروری استفاده می کنید؟ آیا پدر یا مادر سختگیر و کنترل‌کننده‌ای هستید؟ همیشه سعی کردید مهربان و مسئولیت‌پذیر باشید یا از آن دسته والدینی هستید که فرزندتان را به حال خودش رها کرده‌اید و بسیار سهل‌گیر هستید؟ نظرات و تجربیات خودتان را با ما در میان بگذارید. اگر فکر می‌کنید که ممکن است در هریک از مهارت های این سبک فرزندپروری، عملکرد ضعیفی داشته باشید، با سفرهای ماجراجویان سلامت مانا همراه شوید و مهارت های لازم را در سفر بیاموزید!
منابع:
- Lavrič, M., & Naterer, A. (2020). The power of authoritative parenting: A cross-national study of effects of exposure to different parenting styles on life satisfaction. Children and Youth Services Review, 116, 105274.
- https://confessionsofparenting.com/more-authoritative-parent/
هیچ دیدگاهی برای این مطلب ثبت نشده است.